Τσαρούχης Γιάννης

Ο Γιάννης Τσαρούχης (13 Ιανουαρίου 1910 – 20 Ιουλίου 1989) ήταν Έλληνας ζωγράφος και σκηνογράφος από τους σημαντικότερους της Γενιάς του ΄30 με διεθνή προβολή.

Με πολλαπλές επιρροές από την ελληνιστική και βυζαντινή τέχνη, την τέχνη της Αναγέννησης και των νεότερων χρόνων διαμόρφωσε ένα ιδιαίτερο προσωπικό ύφος και απεικόνισε τοπία, νεκρές φύσεις, γυμνά και αλληγορικές σκηνές. Το ενδιαφέρον του όμως εντοπίστηκε στην ανθρώπινη μορφή, δημιουργώντας πορτρέτα αλλά και σκηνές με ναύτες και στρατιώτες.

Γεννήθηκε στον Πειραιά και σπούδασε στη Σχολή Καλών Τεχνών (1928-1934) με δασκάλους μεταξύ άλλων τους Δημήτριο Μπισκίνη, Θωμά Θωμόπουλο, Σπύρο Βικάτο, Γεώργιο Ιακωβίδη, Γιάννη Κεφαλληνό και Κωνσταντίνο Παρθένη. Παράλληλα, μαθήτευσε για τέσσερα χρόνια (1930-1934) στο εργαστήριο του Φώτη Κόντογλου όπου μυείται στη βυζαντινή αγιογραφία και διδάσκεται την τεχνική της νωπογραφίας και της τυπογραφίας. Την ίδια εποχή διατηρούσε πνευματική φιλία με τον Δημήτρη Πικιώνη και Διαμαντή Διαμαντόπουλο.

Ταξίδεψε το 1953 στην Κωνσταντινούπολη και τη Σμύρνη και στη συνέχεια πήγε στο Παρίσι όπου διδάχτηκε την τεχνική της χαλκογραφίας. Εκεί γνώρισε από κοντά την ζωγραφική της Αναγέννησης, τον Ιμπρεσιονισμό και το έργο του Θεόφιλου από την συλλογή του Στρατή Ελευθεριάδη (Teriade). Συνάντησε επίσης τον Ανρί Ματίς, τον Μαξ Ερνστ και τον Αλμπέρτο Τζιακομέτι.

Δύο χρόνια μετά την επιστροφή του στην Ελλάδα το 1938 πραγματοποιεί την πρώτη ατομική του έκθεση στο κατάστημα του Θ.Αλεξόπουλου στην Αθήνα. Το 1940 πολεμάει στο μέτωπο της Αλβανίας και την περίοδο της Κατοχής ασχολείται κυρίως με σκηνογραφικό έργο. Το 1949 γίνεται ιδρυτικό μέλος της Ομάδας Αρμός μαζί με τους Νίκο Χατζηκυριάκο-Γκίκα, Γιάννη Μόραλη, Νίκο Νικολάου και Νίκο Εγγονόπουλο. Συμμετέχει στις εκθέσεις που οργανώνει η ομάδα την περίοδο 1949-1953.

Εκθέτει για πρώτη φορά το 1951 στο Παρίσι στη Gallerie d΄Art du Faubourg και τα ίδια έργα παρουσιάζονται στο Λονδίνο στη Redfern Gallery. Το 1952 παρουσιάζει αναδρομική του έκθεση στο Βρετανικό Συμβούλιο της Αθήνας και το 1953 κλείνει συμβόλαιο με την Γκαλερί Ιόλας της Νέας Υόρκης (1953-1957) και την περίοδο αυτή δημιουργεί μερικά από τα καλύτερα του έργα όπως τα καφενεία “Νέον”, “Παρθενών”, “Μαυροκέφαλου” και την “Ξεχασμένη Φρουρά”.

Είναι υποψήφιος το 1956 μαζί με τον Γιώργο Μπουζιάνη και τον Αλέκο Κοντόπουλο για το βραβείο Guggenheim. Τα έργα που είχε υποβάλλει ως υποψήφιος εκτίθενται το 1958 στο Εθνικό Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης στο Παρίσι και στη συνέχεια στο Μουσείο Guggenheim στη Νέα Υόρκη, ενώ την ίδια χρονιά συμμετέχει με τον Γιάννη Μόραλη και τον Αντώνη Σώχο στο ελληνικό περίπτερο στη Μπιενάλε της Βενετίας.

Από το 1928 ξεκίνησε την επαγγελματική του ενασχόληση με την σκηνογραφία που καλύπτει ένα σημαντικό μέρος της καλλιτεχνικής του δημιουργίας και περιλαμβάνει συνεργασία με το Εθνικό Θέατρο, τη Λυρική Σκηνή, το Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου, το Θέατρο Τέχνης του Κάρολου Κουν, το Covent Garden του Λονδίνου, τη Teatro alla Scala του Μιλάνου, τη Dallas Civic Opera του Τέξας, το Theatre Nationale Populaire του Παρισιού και το Teatro Olimpico της Βιτσέντζα. Συνεργάστηκε επίσης με σημαντικούς Έλληνες και ξένους καλλιτέχνες όπως η Μαρία Κάλλας, η Κατίνα Παξινού, ο Αλέξης Μινωτής, η Μαρίκα Κοτοπούλη, η Έλλη Λαμπέτη, ο Κάρολος Κουν, ο Μιχάλης Κακογιάννης, η Μελίνα Μερκούρη, ο Ζυλ Ντασέν και ο Φράνκο Τζεφιρέλι. Την περίοδο 1960-1962 δίδαξε σκηνογραφία στη Σχολή Δοξιάδη.

Με την επιβολή της δικτατορίας το 1967 εγκαθίσταται στο Παρίσι, όπου θα αποχωρήσει οριστικά το 1983. Πραγματοποιείται την περίοδο 1972-1973 μια έκθεση στη Γκαλερί Ζουμπουλάκη με έργα του από την συλλογή Ιόλα. Οργανώνονται αναδρομικές εκθέσεις του, το 1974 στη Galleria d΄Arte il Gabbiano στη Ρώμη, το 1978 με σχέδια στη Γκαλερί Ζυγός στην Αθήνα και ατομική έκθεση το 1980 στο Grand Palais στο Παρίσι.

Ο Γιάννης Τσαρούχης παράλληλα ασχολήθηκε με την εικονογράφηση βιβλίων, ενώ έγραψε κείμενα και κριτικές σχετικά με την τέχνη, που εκδόθηκαν σε βιβλία.

Το 1981 ιδρύει το Ίδρυμα Τσαρούχη, το οποίο στεγάζεται στο σπίτι του στο Μαρούσι με σκοπό τη διάδοση και μελέτη του έργου του. Το 1982 ανοίγει ως Μουσείο Τσαρούχη και οργανώνει ετήσιες θεματικές εκθέσεις από το σύνολο του έργου του.

www.culturenow.gr